ÜNLÜ ELEŞTİRMEN VE YAZAR MURAT BELGE KİMDİR?

Mehmet Murat Kadri Belge 1943 Ankara doğumlu Türk akademisyen, yazar, çevirmen, edebiyat eleştirmeni ve insan hakları savunucusudur. İletişim Yayınları’nın kurucusu Murat Belge; Joyce, Dickens, Lawrence, Berger ve Faulkner gibi romancıların eserlerini ve Marx’ın yazılarını çevirmiştir.

HAYATI

1943 yılında Ankara’da doğmuştur. Babası gazeteci ve siyasetçi Burhan Asaf Belge’dir. Annesi bankacı Zeynep Cavide Hanım’dır. 1954 yılında Moda İlkokulu’ndan mezun olmuş, İngiliz Erkek Lisesi’nde yatılı öğrenim görmüştür. AFS bursu ile Amerika’nın Massachusetts eyaletinde değişim öğrencisi olarak bulunmuştur. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünden 1966 yılında lisans, 1969 yılında doktora derecesi almıştır. Genç yaşlarda yaptığı William Faulkner ve James Joyce çevirilerinin yanı sıra, 1964’ten itibaren Yeni Dergi, Papirüs gibi dergilerde çıkan eleştirel yorum yazılarıyla tanınmıştr. Namık Kemal, Behçet Necatigil gibi yazarlar üstüne incelemeler yapmıştır. 1969’da İngiltere’deki Sussex Üniversitesi’nde araştırmacı olarak bulunmuştur.

KARİYERİ

Türkiye’ye döndükten sonra İsmet Özel ve Ataol Behramoğlu ile birlikte Halkın Dostları dergisini kurarak yayın yönetmeni oldu (1969-1971). Sosyalist teoriye ve siyasete ilişkin yazılar yazdı. 12 Mart 1971 muhtırasıyla başlayan darbe döneminde düşünce mahkumu olarak iki yıl cezaevinde kaldıktan sonra 1974 af yasası ile üniversiteye döndü. Berna Moran, Mina Urgan ve Akşit Göktürk ile aynı üniversite ortamında görev yaptı. 1975’te Birikim dergisini kurdu. Marksist düşünürlerin eserlerini tanıtan yazıları ve günlük siyasi olaylar üzerine makaleleri bu dergide yayımladı. Aynı adı taşıyan yayınevinde Marksist kuram konusundaki araştırma kitaplarının yayın yönetmenliğini yaptı. 1980’de “Marksist Estetik: Christopher Caudwell Üzerine Bir İnceleme” adlı çalışmasıyla doçent oldu. 1981’de Yüksek Öğretim Kurulu yasasının çıkmasından sonra üniversiteden ayrıldı.

1980 sonrasında deneme türünde yazılarını Milliyet, Demokrat, Cumhuriyet gazetelerinde ve Milliyet Sanat dergisinde yayımladı. 1983’te İletişim Yayınları’nı kurdu. Bu yayınevinin 1986-1989 yılları arası on beş günde bir çıkardığı siyasal yorum ve düşünce dergisi olan Yeni Gündem’in genel yayın yönetmenliğini üstlendi. Burada Sadık Özben mahlasıyla düzenli olarak mizah yazıları yazdı. Ana Britannica Ansiklopedisi’nin editör kurulunda görev yaptı. İstanbul’un tarihi bölgelerine ve Boğaziçi’ne kültür turları düzenledi. Mutfak kültürü, gezi, popüler tarih üzerine kitaplar yazdı. Helsinki Yurttaşlar Derneği Türkiye şubesinin kurulduğu 1991’den beri başkanlığını yapmaktadır. Uluslararası Helsinki Yurttaşlar Meclisi’ne de eş başkanlık yaptı.

1995’ten bu yana İstanbul Bilgi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nde akademik çalışmalarını sürdürüyor. 1997’de profesör oldu, aynı üniversitede 2003 yılından itibaren STK Eğitim ve Araştırma Birimi’nin eğitim ve sertifika programlarında Sivil Toplum üzerine seminerler vermektedir. Aynı zamanda Sivil Toplum Çalışmaları Merkezi’nin yönetim kurulu üyesidir. Kurulduğu günden itibaren Radikal gazetesinde köşe yazıları yayımlandı. 24 Mayıs 2008’de bu gazeteden ayrılarak Taraf gazetesinde yazmaya başladı. Açık Radyo’da ve NTV’de yayımlanan Gerçek Orada Bir Yerde programlarına katıldı. T24’te ve Birikim dergisinde düzenli olarak yazılar yazmaktadır. 2018 yılında Oxford Üniversitesi’nde ders vermeye başladı. Marksist estetikten militarizme, edebiyattan yemek kültürüne, Osmanlı ve İstanbul tarihine dek birçok farklı alanda kitabı ve çok sayıda makalesi yayımlandı.

ESERLERİ

• Tarihten Güncelliğe (Alan, 1983; İletişim, 1997)
• Sosyalizm, Türkiye ve Gelecek (Birikim, 1989)
• Marksist Estetik (BFS, 1989; Birikim, 1997)
• The Blue Cruise (Boyut, 1991)
• Türkiye Dünyanın Neresinde (Birikim, 1992)
• 12 Yıl Sonra 12 Eylül (Birikim, 1992)
• İstanbul Gezi Rehberi (Tarih Vakfı, 1993; İletişim, 2007)
• Türkler ve Kürtler: Nereden Nereye? (Birikim, 1995)
• Boğaziçi’nde Yalılar ve İnsanlar (İletişim, 1997)
• Edebiyat Üstüne Yazılar (YKY, 1994; İletişim, 1998)
• Tarih Boyunca Yemek Kültürü (İletişim, 2001)
• Başka Kentler, Başka Denizler 1 (İletişim, 2002)
• Yaklaştıkça Uzaklaşıyor mu? / Avrupa Birliği ve Türkiye (Birikim, 2003)
• Osmanlı’da Kurumlar ve Kültür (Bilgi Üniversitesi, 2006)
• Linç Kültürünün Tarihsel Kökeni: Milliyetçilik (Agora, 2006; Berat Günçıkan ile söyleşi)
• Başka Kentler, Başka Denizler 2 (İletişim, 2007)
• Genesis ‘Büyük Ulusal Anlatı’ ve Türklerin Kökeni (İletişim, 2008)
• Sanat ve Edebiyat Yazıları (İletişim, 2009)
• Balkan Literatures in the Era of Nationalism (Jale Parla ile birlikte, 2009)
• Sadık Özben’in Toplu Eserleri (Helikopter, 2010)
• Başka Kentler, Başka Denizler 3 (İletişim, 2011)
• Edebiyatta Ermeniler (İletişim, 2013)
• Başka Kentler, Başka Denizler 4 (İletişim, 2014)
• Militarist Modernleşme Almanya, Japonya ve Türkiye (İletişim, 2014)
• Step ve Bozkır ‘Rusça ve Türkçe Edebiyatta Doğu-Batı Sorunu ve Kültür’ (2016)
• Şairaneden Şiirsele / Türkiye’de Modern Şiir (İletişim, 2018)
• “Siz isterseniz…” – Popülizm Üzerine Yazılar (İletişim, 2018)
• Sanat ve Edebiyat Yazıları II (İletişim, 2019)

Haber : Dilara Baydi