RUŞEN EŞREF ÜNAYDIN KİMDİR?

RUŞEN EŞREF ÜNAYDIN KİMDİR?

Ruşen Eşref Ünaydın gazeteci, yazar, siyasetçi, diplomat ve öğretmendir. Galatasaray Sultanisini (1911) ve Darülfünun Edebiyat Fakültesi’ni (1914) bitiren Ruşen Eşref, Yüksek Baytar ve Yüksek Muallim Mektepleri’nde Türkçe ve Fransızca öğretmenliği yapmıştır.

HAYATI

1892 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası aslen Sivaslı fakat Hicri 1088’de Selanik’in Köprülü Köyü’ne yerleşmiş olan Vaizzadeler ailesinden askeri doktor Eşref Ruşen Bey; annesi Yaver Mehmed Paşa’nın torunlarından Nimet Fitnat Hanım’dır. İlk ve orta öğrenimini Galatasaray Sultanisi’nde (1911), yüksek öğrenimini de Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nde tamamlamıştır (1914). Galatasaray Sultanisi’nde başladığı Türkçe öğretmenliği görevini çeşitli mekteplerde Türkçe ve Fransızca öğretmeni olarak sürdürmüştür.

1921 yılı Ocak ayında Milli Mücadele’ye katılmak üzere Ankara’ya geçmiştir. Aynı yıl Londra Konferansı’na gönderilen murahhas heyette matbuat müşaviri olarak görevlendirilmiştir. 1923 yılında Afyonkarahisar mebusu olarak meclise girmiştir. 1933 yılına kadar üç dönem devam eden milletvekilliği sırasında TBMM’de Riyaset Divanı Katipliği, Maarif Encümeni Mazbata Muharrirliği ve Hariciye Encümenliği görevlerinde bulunmuştur. Ayrıca Dil Encümeni üyeliği (1928) ve Türk Dili Tetkik Cemiyeti Umumi Katipliği yapmıştır (1932). Milletvekilliği görevi sona erince Cumhurbaşkanlığı Umumi Katipliği’ne atanmıştır (1933). Kısa süren bu görevin ardından sırasıyla Tiran (1934), Atina (1934-1939), Budapeşte (1939-1943), Roma (1943-1944), Londra (1944-1945), Atina (1945-1952) büyükelçiliklerinde bulunmuş, 9 Eylül 1952’de emekli olmuştur. 21 Eylül 1959’da İstanbul’da vefat etmiş ve Aşiyan Mezarlığı’na defnedilmiştir.

KARİYERİ

İlk yazılarını Tevfik Fikret’in de teşvikiyle Servet-i Fünun dergisinde yayımlamıştır. Edebi Ziyaretler ve Mülakatlar başlıklı yazılarını 1916’da Servet-i Fünun ve Türk Yurdu dergilerinde, sonraki yıllarda ise Vakit gazetesinde (1917-1918) yayımlamıştır.

Kendisi Milli Mücadele yıllarında Atatürk’ün en yakınında bulunan isimlerden biridir. Öğretmenlik, çevirmenlik, gazetecilik gibi pek çok görevde bulunan Ruşen Eşref, hem siyasi kimliğiyle hem de edebi kişiliğiyle önemli çalışmalara imza atmıştır. 1918’de Yeni Gün muhabiri olarak Kafkasya’ya, Tasviri Efkar muhabiri olarak Sivas’a giden Ruşen Eşref, Serveti Fünun, Türk Yurdu, Donanma, Tedrisat Mecmuası, Dergah, Yeni Mecmua, Vakit gibi dergi ve gazetelerde çeşitli yazılar yayınlamıştır. Daha çok söyleşi ve gezi yazısı türünde olan bu çalışmaları ile edebiyatçılarla yaptığı söyleşiler okuyuculardan büyük ilgi görmüştür. Edebiyat alanında yaptığı röportajlar Türk edebiyatının röportaj türündeki önemli örnekleri arasında yer almaktadır. 1920’de Ankara Hükümetinin çağrısı ile birlikte Anadolu’ya geçip milli mücadeleye fiili olarak destek vermiştir.

1922’de Buhara Elçiliği Başkatibi olmuştur. Lozan Konferansı’nda matbuat müşavirliği yapmıştır. TBMM’nin ikinci döneminde Afyonkarahisar milletvekili seçilmiştir. Anadolu Ajansı Kurucu İdare Meclisi ve Harf İnkılabı Komisyonu üyeliklerinde bulunmuştur. 1933’de Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine getirilmiştir. 1945-1952 yılları arasında Tiran, Atina ve Budapeşte’de elçilik; Roma, Londra ve Atina’da büyükelçilik yapmıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında Atatürk’ün en yakınında bulunanlardan biri olarak Atatürk ilke ve inkılaplarına en bağlı isimler arasındadır. Özellikle Atatürk’ün başlattığı yeniliklerin ve değişimlerin başarıya ulaşması için çabalayan Ünaydın, gerek fikirleriyle gerekse yazılarıyla devrimlerin yerleşmesine katkıda bulunmuştur.

Mustafa Kemal’i Türk basınında tanıtan kişi olarak bilinen Ünaydın, Atatürk’e olan hayranlığını eserleri aracılığı ile de yansıtmıştır. Kurtuluş Savaşı’na dair önemli olaylar ile Atatürk’ün hastalığına kadar pek çok detay, onun hatıra türünde kaleme aldığı eserlerinde görülür. Kendisi ve eserleri hakkında lisansüstü çalışmalar da yapılan Ruşen Eşref Ünaydın, Türk edebiyat, siyaset ve basın hayatının en önemli isimlerinden biridir.

ESERLERİ

• Diyorlar ki (1918)
• Tevfik Fikret (1919)
• Geçmiş Günler (1919)
• İstiklal Yolunda (1922)
• Damla Damla (1928)
• Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat (1918, kitap haline getirilişi 1930)
• Boğaziçi-Yakından (1938)
• Atatürk (1953)
• Atatürk ile Milli Tesanüt (1954)
• Atatürk’ü Özleyiş (1957)

Haber : Dilara Baydi