ÖRNEKLERİYLE ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI

2025 yılı itibarıyla Türk vergi sisteminde önemli bir yapısal değişiklik yürürlüğe girdi: Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 32/C maddesi ile “Asgari Kurumlar Vergisi” uygulaması başlatıldı. Bu uygulama, vergi tabanını genişletmeyi, vergi adaletini güçlendirmeyi ve istisna/indirim uygulamaları nedeniyle çok düşük vergi ödeyen kurumların vergi yükünü belirli bir alt sınırda sabitlemeyi amaçlamaktadır.

Asgari Kurumlar Vergisi Nedir?

Asgari kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar uygulanmadan önceki ticari kazancın %10’u kadar vergi ödenmesini garanti altına alır. Yani, bir kurum ne kadar istisna ve indirim kullanırsa kullansın, eğer efektif vergi oranı %10’un altına düşüyorsa, bu müessese kapsamında ek vergi ödemek zorundadır.

Kimler Uygulama Kapsamında?

Uygulama tüm kurumlar vergisi mükelleflerini kapsar. Ancak:

• Yeni kurulan kurumlar, faaliyete başladıkları yıl dâhil 3 yıl süreyle muaf tutulmuştur.
• Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) bazı istisnai teşvik gelirleri kapsam dışında tutulabilir (örneğin teknopark kazançları, Ar-Ge indirimleri vs.).

Hangi Gelir ve İndirimler Matraha Dahil Edilir?

Uygulamanın İşleyişi – Örneklerle Açıklama

Örnek 1:

Bir şirketin 2025 yılı 1. geçici vergi dönemine ilişkin kazançları:

• Ticari bilanço kârı: 10.000.000 TL
• İştirak kazancı istisnası: 2.000.000 TL
• Ar-Ge indirimi: 1.000.000 TL
• İştirak hissesi satış kazancı (istisna): 1.500.000 TL (750.000 TL istisna)

Normal kurumlar vergisi matrahı:
10.000.000 – 2.000.000 – 1.000.000 – 750.000 = 6.250.000 TL
Hesaplanan vergi: 6.250.000 x %25 = 1.562.500 TL

Asgari vergi matrahı:
İştirak kazancı (2.000.000) ve Ar-Ge indirimi (1.000.000) düşülür
Ama iştirak hissesi satış kazancı (1.500.000) dahil edilir:
10.000.000 – 3.000.000 = 7.000.000 TL x %10 = 700.000 TL

Karşılaştırma: Hesaplanan 1.562.500 TL, asgari vergi tutarı olan 700.000 TL’den fazla olduğundan ek vergi yoktur.

Örnek 2:

Başka bir şirketin kazanç yapısı şu şekildedir:

• Ticari bilanço kârı: 5.000.000 TL
• Taşınmaz satış kazancı istisnası: 4.000.000 TL

Normal kurumlar vergisi matrahı:
5.000.000 – 4.000.000 = 1.000.000 TL → vergi = 250.000 TL

Asgari matrah:
Taşınmaz istisnası indirilebilir olduğundan matrah = 1.000.000 TL
Ancak orijinal kazanç 5.000.000 TL → %10 = 500.000 TL olması gerekir

Sonuç: 250.000 TL yerine 500.000 TL ödenecek (250.000 TL ek vergi doğar)

Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1. Geçmiş yıl zararları, asgari kurumlar vergisi matrahından düşülemez. (Yargı kararlarıyla bazı istisnai durumlar olabilir.)
2. Yatırım teşvikine bağlı indirimler, hesaplanan asgari vergi tutarından düşülebilir.
3. Tebliğlerde yer alan özel durumlar, her bir istisna/indirim için ayrı kontrol gerektirir.

Sonuç ve Değerlendirme

Asgari kurumlar vergisi uygulaması, Türkiye’de uzun zamandır tartışılan “vergi adaleti” ve “etkinlik” sorunlarına müdahale eden önemli bir adımdır. Ancak uygulamanın karmaşık yapısı, firmaların vergi planlamasını daha hassas hale getirmesini gerektirmektedir. Özellikle istisnaların matraha etkisinin doğru anlaşılması, beyanların hatasız hazırlanması ve ek vergi riskinin önlenmesi açısından büyük önem taşır.

Vergi mükelleflerinin, 2025 yılı ve sonrasında geçici vergi dönemlerinde, hem normal kurumlar vergisi matrahını hem de asgari kurumlar vergisini aynı anda hesaplamaları ve kıyaslamalı değerlendirmeleri artık bir zorunluluk haline gelmiştir.