Mars’ın yüzeyinin altında, Avustralya büyüklüğünde bir alanda, milyarlarca yıl öncesine ait devasa nehir yatakları keşfedildi. Bu buluş, Kızıl Gezegen’in sanıldığından çok daha sulak bir geçmişe sahip olduğunu gösteriyor ve yaşam olasılığına dair umutları yeniden alevlendiriyor.

Mars’ta Şaşırtan Keşif: Kızıl Gezegen’in Altında Dev Nehir Yatakları Bulundu

Ankara – BHA – Kızıl Gezegen olarak bilinen Mars, her zaman merak uyandıran bir gezegen olmuştur. Ancak son keşif, bu merakı daha da artıracak gibi duruyor. Bilim insanları, Mars’ın güney yarımküresinde, yüzeyin altında devasa antik nehir yataklarına ait izler buldu. Yaklaşık 16 bin kilometre uzunluğundaki bu izler, gezegenin geçmişine dair bildiklerimizi alt üst edecek nitelikte.

Kızıl Gezegen’in Gizli Suları

Bu önemli keşif, Birleşik Krallık’taki Open University’den Adam Losekoot ve ekibi tarafından yapıldı. NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) ve Mars Global Surveyor uydularından elde edilen yüksek çözünürlüklü görüntüler, bilim insanlarına bu sıra dışı yapıları inceleme fırsatı sundu. Görüntüler üzerinde yapılan detaylı analizler, daha önce kurak olduğu düşünülen bir bölgede, devasa nehir yataklarının varlığını ortaya çıkardı.

Losekoot, “Bu bölge, suyun hiç olmadığı düşünülen bir yerdi. Bu nedenle bulduğumuz yapılar son derece önemli,” diyor. Bu keşif, Mars’ın su döngüsüne dair mevcut varsayımları kökten değiştirebilir. Peki, bu ne anlama geliyor? Mars, sandığımızdan çok daha farklı bir geçmişe mi sahip?

Avustralya Büyüklüğünde Bir Su Havzası

İncelenen alanın büyüklüğü yaklaşık 10 milyon kilometrekare. Bu, neredeyse Avustralya kıtası kadar bir alanı kapsıyor. Düşünün, Türkiye’nin yaklaşık 13 katı büyüklüğünde bir alanda, geçmişte nehirlerin aktığına dair kanıtlar bulunuyor. Bu su izlerinin bulunduğu Noachis Terra bölgesi ise, daha önce kurak kabul ediliyordu. Yani, bilim insanları adeta “burada su yok” denilen bir yerde, devasa nehir yatakları keşfettiler.

Ters Çevrilmiş Nehirler

Araştırmacılar, bu yapıları “fluvial sinuöz sırtlar” olarak tanımlıyor. Bu terim biraz karmaşık gelebilir, ancak aslında oldukça basit bir açıklaması var. Antik nehirlerin taşıdığı tortular zamanla sertleşmiş ve çevredeki daha yumuşak zemin erozyonla aşınmış. Bu durum, nehir yataklarının adeta ters çevrilmiş gibi görünmesine neden olmuş.

MRO’nun sağladığı detaylı görüntülerde, bazı nehir yataklarının kraterlerin içine girerek bu alanları doldurduğu ve ardından yeniden dışarı akmaya devam ettiği açıkça görülebiliyor. Bu durum, Mars’ın yüzeyinin geçmişte ne kadar hareketli ve dinamik olduğunu gösteriyor.

3.7 Milyar Yıl Öncesine Yolculuk

Bu jeolojik izler, Mars’ın yaklaşık 3.7 milyar yıl önce, bugünkü çorak halinden çok daha farklı olduğunu gösteriyor. O dönemde gezegenin atmosferi daha kalındı ve yüzeyinde sıvı su geniş alanlara yayılmıştı. Ancak zamanla gezegenin manyetik alanı zayıflayınca, atmosfer Güneş rüzgarlarının etkisiyle aşındı ve suyun büyük bölümü uzaya kaçtı. Tıpkı bir tenceredeki suyun buharlaşması gibi, Mars’taki su da zamanla kayboldu.

Peki, su tamamen yok mu oldu? Bilim insanları, Mars’ın derin yer altı katmanlarında hala buz ya da sıvı su rezervuarları bulunabileceğine inanıyor. Hatta, 2025 Nisan’ında yayımlanan bir başka çalışma, kutup buzullarının ötesinde geniş yeraltı su kaynaklarının olabileceğini öne sürmüştü. Belki de Mars, yüzeyde olmasa da, derinlerinde hala su barındırıyor.

Yaşam Umudu Yeniden Canlandı

Bu keşif, Mars’ta bir zamanlar yaşam için gerekli koşulların daha yaygın ve istikrarlı olabileceğine dair umutları da güçlendiriyor. Su, yaşamın temel bileşeni olarak kabul edilirken, geçmişteki su varlığı Mars’ta mikrobiyal yaşam ihtimalini daha gerçekçi hale getiriyor. Belki de Mars, geçmişte basit yaşam formlarına ev sahipliği yapmış olabilir. Kim bilir, belki de bu yaşam formlarının izleri hala gezegenin derinliklerinde saklıdır.

Bilim camiası şimdi bu antik nehir sistemlerinin oluşumuna dair daha fazla veri toplamak ve Mars’ın su tarihini detaylı biçimde anlamak için çalışmalarını sürdürüyor. Önümüzdeki yıllarda yapılacak yeni araştırmalar ve görevler, Mars’ın geçmişine ve geleceğine dair daha fazla bilgi sağlayabilir. Belki de bir gün, Kızıl Gezegen’in sırlarını tamamen çözmeyi başaracağız. Ve belki de o gün geldiğinde, Mars’ın sadece bir çöl olmadığını, geçmişte yaşamın yeşerdiği bir gezegen olduğunu öğreneceğiz.

Kaynak: BHA