Google’ın geliştirdiği “Aeneas” adlı yapay zeka, Antik Roma yazıtlarını deşifre ederek tarihçilere büyük kolaylık sağlıyor. Sistem, yazıtların ait olduğu dönemi ve bölgeleri tahmin etmede, hasarlı kısımları tamamlamada %90’ın üzerinde başarı gösteriyor.

Google’dan Tarihe Yapay Zeka Dokunuşu: Antik Roma’nın Gizemleri Çözülüyor

Ankara – Google, adeta bir zaman makinesi icat etti. Tabii ki bildiğimiz anlamda değil. Şirket, “Aeneas” adını verdiği yeni bir yapay zeka aracıyla Antik Roma’nın binlerce yıllık sırlarını aydınlatmaya hazırlanıyor. Bu yeni sistem, arkeologların ve tarihçilerin kabusu olan, okunması zor ve eksik Antik Roma yazıtlarını çözmek için geliştirildi. Düşünsenize, yıllarca üzerinde çalıştığınız bir taşın üzerindeki birkaç harf, Aeneas sayesinde bir anda anlam kazanıyor.

Aeneas: Geçmişe Açılan Dijital Kapı

Peki, bu Aeneas tam olarak ne yapıyor? Yaklaşık 200 bin Latin yazıtı ve 16 milyon karakterlik devasa bir veri yığını üzerinde eğitilmiş. Bu, bir insanın hayatı boyunca okuyabileceğinden çok daha fazla metin demek. Aeneas, sadece kelimelerin ne anlama geldiğini değil, aynı zamanda bu kelimelerin hangi dönemde, hangi coğrafyada kullanıldığını da analiz edebiliyor. Yani, bir nevi Antik Roma’nın dilbilimcisi ve tarihçisi gibi çalışıyor.

Bu özellik sayesinde Aeneas, bir yazıtın hangi döneme ait olduğunu tahmin edebiliyor, hangi bölgede yazıldığını belirleyebiliyor ve hatta eksik veya hasar görmüş kısımlar için olası kelime önerilerinde bulunabiliyor. Düşünün, bir taş parçası buluyorsunuz ve üzerinde sadece birkaç harf kalmış. Aeneas, bu harflere bakarak yazıtın tamamını tahmin edebiliyor. Bu, tarihçiler için paha biçilemez bir araç.

Troya Kahramanından İlham Alan İsim

Aracın adı da oldukça manidar: Aeneas. Roma mitolojisinde önemli bir figür olan, Troya’dan kaçarak Roma’nın temellerini atan kahraman Aeneas’tan geliyor. Bu isim seçimi, aracın Antik Roma’nın anlaşılmasına yaptığı katkıyı vurgulamak için yapılmış gibi duruyor.

Bu yapay zeka harikası, tarihçilerin uzun süredir tartıştığı ve bir türlü sonuca varamadığı konularda da yeni yorumlar geliştirmesine yardımcı oluyor. Örneğin, bir yazıtta geçen bir ifadenin anlamı, Aeneas sayesinde netleşebiliyor ve farklı yorumlara kapı açabiliyor.

Bilim Dünyasından Tam Not

“Nature” dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, 23 tarihçi Aeneas’ı kullanarak farklı yazıtları incelemiş. Sonuçlar oldukça etkileyici: Sistem, %90 oranında anlamlı ve doğru tahminlerde bulunmuş. Bu, yapay zekanın tarih araştırmalarında ne kadar büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor. Şunu hayal edin: Bir ekip, yıllarca üzerinde çalıştığı bir yazıtı Aeneas’a veriyor ve birkaç dakika içinde daha önce fark etmedikleri detayları keşfediyorlar. İşte bu, oyun değiştirici bir gelişme.

İmparator Augustus’un Yazıtı Test Edildi

Aeneas’ın yetenekleri, Roma İmparatoru Augustus’a ait “Res Gestae Divi Augusti” yazıtı üzerinde test edildiğinde de gözler önüne serildi. Bu yazıt, Augustus’un hayatını ve başarılarını anlatan önemli bir tarihi belge. Ancak, bazı kısımlarının ne zaman yazıldığı konusunda bilim insanları arasında farklı görüşler bulunuyordu. Aeneas, bu konuda iki olası yazım tarihini de alternatif olarak sunarak, tartışmaya yeni bir boyut kazandırdı.

Araştırmanın başyazarı Thea Sommerschield, sonuçları “Bunlar bizim için ağzımızı açık bırakan anlardı” şeklinde yorumluyor. Bu ifade, Aeneas’ın tarih araştırmalarına yaptığı katkının ne kadar büyük olduğunu açıkça gösteriyor. Sommerschield’in heyecanı, bir tarihçinin yeni bir keşif yaptığında hissettiği o tarifsiz duyguyu yansıtıyor.

Peki, Bu Ne Anlama Geliyor?

Aeneas’ın başarısı, yapay zekanın sadece günümüz sorunlarına çözüm üretmekle kalmayıp, geçmişimizi daha iyi anlamamıza da yardımcı olabileceğini gösteriyor. Bu tür araçlar sayesinde, Antik Roma’nın derinliklerine inebilir, o dönemin insanlarının yaşamlarını, düşüncelerini ve inançlarını daha yakından tanıyabiliriz. Belki de Aeneas sayesinde, ders kitaplarında okuduğumuz o uzak tarihi, kendi hayatımıza daha yakın hissedebiliriz.

Bu gelişme, sadece tarihçiler için değil, hepimiz için heyecan verici. Çünkü geçmişi anlamak, geleceği inşa etmek için önemli bir adım. Aeneas gibi araçlar sayesinde, geçmişin hatalarından ders çıkarabilir, başarılarından ilham alabilir ve daha iyi bir gelecek için çalışabiliriz. Unutmayalım ki, tarih sadece kitaplarda yazan bir şey değil, aynı zamanda bizim kim olduğumuzu ve nereye gittiğimizi anlamamızı sağlayan bir pusula.