GÖNÜLLERİ FETHETMİŞ TÜRK YAZAR AZİZ NESİN KİMDİR?

AZİZ NESİN KİMDİR?

Asıl adı Mehmet Nusret Nesin’dir. 20 Aralık 1915, İstanbul doğumludur. Türk mizah yazarıdır. Ayrıca kısa öykü, tiyatro ve şiir dallarında da pek çok eser vermiştir. Yazılarında Aziz Nesin yanında Ateş Sin, Ayşegül, Battal Bataner, Bedri Birdirbir, Falan, Daver Devletlü, Hakkı Haklar, Kerim Kihkih, Hasan Dene Gör gibi imzalar da kullandı.

Aziz Nesin, çağdaş Türk gülmece edebiyatının kurucusu; öykücü, romancı, şair, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, yayımcı, eğitimci, senaristtir.

KARİYERİ

Aziz Nesin, 1924’te Kanuni Sultan Süleyman İptidai Mektebi’nin 3. sınıfına girdi. Ortaokulu Çengelköy Askeri Ortaokulu’nda tamamladı. İki yıl Darüşşafaka Lisesi’nde okuduktan sonra, 1935’te Kuleli Askeri Lisesi’nden üçüncülükle, 1937’de Harp Okulu’ndan ikincilikle istihkam asteğmen rütbesiyle mezun oldu. 1939’da Fen Tatbikat Okulu’nu bitirdi. Bu dönemde bir yandan da Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne devam etti. Bir röportajında ona bu eğitim hayatının “fikr-i takip” dedikleri şeyi getirdiğini belirtmiştir.

Aziz Nesin edebiyata 1944 yılında, Yenigün dergisinde şiirle başladı. Bu dergide Vedia Nesin adıyla şiirler yayımladı. Karagöz ve Yedigün’de redaktörlük ve Tan gazetesinde köşe yazarlığı yaptı (1945). Gazetenin kapatılması üzerine bakkallık, muhasebecilik, fotoğrafçılık, kitapçılıkla uğraştı. Sabahattin Ali, Rıfat Ilgaz’la birlikte Markopaşa dergisini çıkardı. Bir yazı nedeniyle 10 ay hapis, 13 ay Bursa’ya sürgün cezası aldı (1947). Ayrıca Politzer’den yaptığı bir çeviri yüzünden de 16 ay hapse mahkum edildi (1950). Hapisten sonra Akbaba, Dolmuş, Yeni Gazete (1955), Akşam (1958), Tanin (1960) Günaydın (1969), Vatan (1976-1978) gibi dergi ve gazetelerde gülmece öyküleri yayımladı. TYS’nin iki dönem (1977-1980), (1985-1988), genel başkanlığını yaptı. 1984’te askeri yönetime karşı sivil bir girişim olarak “Aydınlar Dilekçesi”nin hazırlanmasını sağladı. Daha sonra Demokrasi Kurultayı düzenledi, Demokrasiyi İzleme Komitesi’nin oluşması için çalıştı. Kurucularından olduğu Aydınlık gazetesinde yazmaya (1993) başladı.

Aziz Nesin, Kemal Tahir’le birlikte nedeni belli olmayan bir biçimde yanan Düşün Yayınevi’ni kurdu (1956). 1972’de Nesin Vakfı’nı kurdu. Türkiye’de ve başka ülkelerde yayımlanacak kitaplarının, oynanacak oyunlarının her türlü telif haklarını bu vakfa bıraktı. Bu vakfın amacı “her yıl alınacak dört kimsesiz ve yoksul çocuğu, ilkokuldan başlatarak yüksek okulu, meslek okulunu bitirinceye, ya da bir meslek edininceye dek, her türlü gereksinimlerini sağlayarak barındırmak, yetiştirmek” oldu. İlki 1976’da çıkan birkaç yıl yayımlanabilen “Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığını yayımladı.

Dünyaca tanınan güçlü bir gülmece yazarı oldu. 120’nin üzerinde kitap yazdı. Ölümünden sonra yazdığı ama yayımlamadığı eserleri oğlu Ali Nesin tarafından yayımlanıyor. Aziz Nesin, çağdaş Türk gülmece edebiyatının kurucusu; öykücü, romancı, şair, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, yayımcı, eğitimci, senaristtir.

SİVAS KATLİAMI

1993 temmuzunda Sivas Madımak Oteli’nde 34 aydının yakıldığı “Sivas Toplu kıyımından kıl payı kurtuldu. Ancak iki yıl sonra bir imza günü sonrası Çeşme’de kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi.

Yazar 1995 yılında, söyleşi ve imza günü için gittiği Alaçatı’da geçirdiği kalp kriziyle hayatını kaybetti. Cenazesi Çeşme Cumhuriyet Savcısı’nın isteğiyle otopsi yapılmak üzere 6 Temmuz’da Çapa Tıp Fakültesi’ne getirildi. 7 Temmuz 1995’te vasiyeti gereği hiçbir tören yapılmaksızın ve yeri belli olmayacak şekilde Çatalca’daki Nesin Vakfının bahçesine gömüldü.

ESERLERİ

• Geriye Kalan (1948)
• İt Kuyruğu (1955)
• Yedek Parça (1955)
• Fil Hamdi (1955)
• Damda Deli Var (1956)
• Koltuk (1957)
• Kazan Töreni (1957)
• Toros Canavarı (1957)
• Deliler Boşandı (1957)
• Mahallenin Kısmeti (1957)
• Ölmüş Eşek (1957)
• Hangi Parti Kazanacak (1957)
• Havadan Sudan (1958)
• Bay Düdük (1958)
• Nazik Alet (1958)
• Gıdıgıdı (1959)
• Aferin (1959)
• Kördöğüşü (1959)
• Mahmul ile Nigâr (1959)
• Gözüne Gözlük (1960)
• Ah Biz Eşekler (1960)
• Yüz Liraya Bir Deli (1961)
• Bir Koltuk Nasıl Devrilir (1971)
• Biz Adam Olmayız (1972)
• Sosyalizm Geliyor Savulun (1965)
• İhtilâli Nasıl Yaptık (1965)
• Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965)
• Yeşil Renkli Namus Gazı (1965)
• Bülbül Yuvası Evler (1968)
• Vatan Sağolsun (1968)
• Yaşasın Memleket (1969)
• Büyük Grev (1978)
• El ayvan Deyip Geçme (1980)
• 70 Yaşım Merhaba (1984)
• Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984)
• Maçinli Kız İçin Ev (1987)
• Nah Kalkınırsın (1988)
• Kadın Olan Erkek (1955)
• Gol Kralı Sait Hopsait (1957)
• Erkek Sabahat (1957)
• Saçkıran (1959)
• Zübük (1961)
• Şimdiki Çocuklar Harika (1967)
• Tatlı Betüş (1974)
• Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977)
• Surnâme (1976)
• Tek Yol (1978)
• Bir Sürgünün Hâtıraları (1957)
• Böyle Gelmiş Böyle Gitmez
• Poliste (1967)
• Yokuşun Başı (1982)
• Salkım Salkım Asılacak Adamlar (1987)
• Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990)
• Memleketin Birinde (1953)
• Hoptirinam (1960)
• Uyusana Tosunum (1971)
• Aziz Dededen Masallar
• Azizname (1970)
• Nutuk Makinası (1958)
• Az Gittik Uz Gittik (1959)
• Merhaba (1971)
• Suçlanan ve Aklanan Yazılar (1982)
• Ah Biz Ödlek Aydınlar (1985)
• Korkudan Korkmak (1988)
• Duyduk Duymadık Demeyin (1976)
• Dünya Kazan Ben Kepçe (1977)
• Biraz Gelir misiniz (1958)
• Bir Şey Yap Met (1959)
• Toros Canavarı (1963)
• Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968)
• Çiçu (1970)
• Tut Elimden Rovni (1970)
• Hadi Öldürsene Canikom (1970)
• Beş Kısa Oyun (1979)
• Bütün Oyunları (Adam Yayınları)(1982)
• Sondan Başa (1984)
• Seviye On Ölüme Beş Kala (1986)
• Kendini Yakalamak (1988)
• Hoşçakalın (1990)
• Aziz Nesin-Tahsin Saraç Mektuplaşmaları (ö.s. 1995)
• Aziz Nesin-Ali Nesin Mektuplaşmaları, Canım Oğlum, Canım Babacığım, (2 cilt, Adam Yayınları, ö.s. 2002)
• İnsanlar Konuşa Konuşa (1988)
• Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995)
• Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı (1973)
• Sivas Acısı (1995)
• Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995)
• Sizi Memlekette Eşek Yok mu? (1995)
• Okuduğum  Kitaplar (2001)
• Böyle Gelmiş Böyle Gitmez III-Yokuşun Başı, Özyaşamöyküsü insanlar
• Mum Hala I
• Bir Takım Azizlikler

ÖDÜLLERİ

• Devrek Baston ve Kültür Festivali Plaketi; 1956,
• Altın Palmiye, birincilik (İtalya); 1957,
• Eskişehir’de Yılmaz Büyükerşen’den bir ödül;1958,
• İtalya’da yapılan Salon Gülmece Yarışmasında gümüş kupa (kendisinden habersiz sokulmuş yarışmaya);1959,
• Gazeteciler Cemiyeti Fıkra Ödülü, birincilik; 1966,
• Altın Kirpi, birincilik (Bulgaristan); 1968,
• Karacan Karagöz Oyunları Yarışması, birincilik; 1969,
• Altın Krokodil, birincilik (Moskova); 1970,
• TDK Oyun Ödülü; 1975,
• Lotüs Ödülü (Asya-Afrika Yazarlar Birliği); 1977,
• Basın Şeref Kartı; 1984.
• TYS davası arkadaşları 70. yaş armağanı; 1984,
• Erkekçe başarı ödülü, Tülsüyü Sevmek öykü dalında en başarılı eser; 1986,
• Tüyap Halkın Seçtiği Yılın Yazarı Ödülü; 1989,
• Beyoğlu Güzelleştirme ve Koruma Demeği Ödülü; 1989,
• Karşıyaka Belediyesi, Dünya İnsan Hakları Günü Plaketi. 1989,
• Bilgisayar Çocuk Kulübü; 1990,
• Tolstoy Altın Ödülü;1990,
• Viyana Tiyatro Ödülü; 1991,
• Rüştü Koray Armağanı; 1991,
• Fransa devletinin verdiği Şövalyelik nişanı.1991,
• Mülkiyeliler Birliği Demokrasi Ödülü; 1991,
• KETSAV ödülü. 1992,
• Babaeski Tarım Festivali plaketi;1992,
• Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü ve altın madalyası; 1992,
• Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü; 1992,
• Karşıyaka Belediyesi İnsan Hakları Ödülü; 1992,
• Gazeteciler Cemiyeti, Şükran Madalyası; 1992-1993,
• Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Onur Ödülü; 1993,
• Carl Von Ossietzky Ödülü; 1993,
• Dionysos Şiir Ödülü; 1994,
• CPJ International Press Freedom Award (ABD); 1994,
• Tüyap, I. Ankara kitap fuarına katkılarından dolayı plaket; 1994,
• İnsan Hakları ödülü; 1994,
• 26. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü İstanbul Devlet Tiyatrosu, Sanat İnsanları-1 Aziz Nesin, Başarı Ödülü; 1995,
• Orhan Apaydın Demokrasi ve Barış Ödülü; 1995,
• Hiroşima Vakfı Ödülü.

Haber : Dilara Baydi