Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri, 2024

Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim (KOBİ) istatistikleri; Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri ile Girişimcilik ve İş Demografisi çalışmalarına dayandığından, söz konusu çalışmalarda gerçekleştirilen revizyonlar doğrultusunda KOBİ istatistiklerinde de revizyona gidilmiştir.

Ülkemizde ilgili mevzuat gereği ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 500 milyon Türk Lirasını aşmayan girişimler Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır. Haber bülteninde; KOBİ’lerde girişim sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırmasına ilişkin istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumunun patent başvuru ve tescil istatistiklerine yer verilmektedir.

Sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 928 bin girişim KOBİ sınıfına girmektedir

KOBİ’ler 2024 yılında toplam girişim sayısının %99,6’sını oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın %68,5’ini, personel maliyetinin %43,5’ini, cironun %44,1’ini, üretim değerinin %39,8’ini ve faktör maliyetiyle katma değerin %41,2’sini oluşturdu.

Büyüklük gruplarına göre temel göstergelerin oransal dağılımı (%), 2024

KOBİ’ler en fazla ticaret sektöründe faaliyet gösterdi

Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre 2024 yılında KOBİ’lerin; %35,1’i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, %15,3’ü ulaştırma ve depolama sektöründe, %12,1’i ise imalat sanayi sektöründe faaliyet gösterdi.

KOBİ istihdamı içindeki en yüksek oran imalat sanayi sektöründe oldu

2024 yılına ilişkin olarak; imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin istihdamının toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı %25,4 olurken, personel maliyeti için bu oran %33,5, ciroda %25,5, faktör maliyetiyle katma değerde %34,9 ve üretim değerinde ise %41,2 olarak gerçekleşti.

Orta ölçekli girişimlerde çalışan başına katma değer 2024 yılında 969 bin TL olarak gerçekleşti

Çalışan başına katma değerin KOBİ’lerde ölçek ve yıllara göre değişimi (Bin TL), 2015-2024
 

KOBİ girişimleri için 2015 yılında çalışan başına ortalama katma değer 26 bin TL iken, 2024 yılında bu değer 479 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2015 ve 2024 yılları için en yüksek çalışan başına katma değer sırasıyla 46 bin TL ve 969 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 31 bin TL ve 558 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 12 bin TL ve 175 bin TL olarak gerçekleşti.

KOBİ’lerde çalışan başına personel maliyeti 2024 yılında 253 bin TL olarak gerçekleşti

Çalışan başına personel maliyetinin KOBİ’lerde ölçek ve yıllara göre değişimi (Bin TL), 2015-2024
 

2015 yılında KOBİ girişimleri için çalışan başına ortalama personel maliyeti 17 bin TL iken, 2024 yılında bu değer 253 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2015 ve 2024 yılları için en yüksek çalışan başına personel maliyeti sırasıyla 27 bin TL ve 439 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 20 bin TL ve 310 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 8 bin TL ve 121 bin TL olarak gerçekleşti.

İmalat sanayindeki 3 bin 790 KOBİ yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı

İmalat sanayinde KOBİ ve büyük ölçekli girişimlerin teknoloji düzeyine göre oranları (%), 2024

İmalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, %54,8’i düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran %41,5 oldu.

KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde; mikro ölçekli girişimlerin %56,2’si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken,  %32,1’i orta-düşük teknoloji, %11,0’ı orta-yüksek teknoloji ve %0,7’si yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla %48,3, %32,7, %17,9 ve %1,1 iken, orta ölçekli girişimlerde %47,7, %31,0, %19,8 ve %1,5 oldu.

KOBİ’lerin 2024 yılında doğum oranı %15,9 oldu

2023 yılında doğan KOBİ girişim sayısının, 2023 yılındaki aktif KOBİ girişim sayısına oranı (girişim doğum oranı) %15,3 ve 2023 yılında doğan KOBİ girişimlerindeki istihdamın, 2023 yılındaki aktif KOBİ’lerin toplam istihdamı içindeki payı %6,9 iken, 2024 yılında bu oranlar girişim doğum oranında %15,9 ve istihdam payında ise %7,0 olarak gerçekleşmiştir.

KOBİ’lerin 2024 yılında en yüksek doğum oranı %17,3 ile mikro ölçekli girişimler olurken bunu sırasıyla %4,7 ile küçük ölçekli ve %4,2 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir. Yine doğan girişimlerin istihdam içindeki oranlarında en yüksek oran %12,4 ile mikro ölçekli girişimler olurken, bunu %2,7 ile küçük ölçekli ve %1,9 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir.

KOBİ’ler toplam ihracatın %29,6’sını gerçekleştirdi

2024 yılına ilişkin toplam ihracatın %29,6’sı, ithalatın ise %15,9’u KOBİ’ler tarafından gerçekleştirildi.

İhracat ve ithalatın KOBİ ve büyük ölçekli girişimlere göre oransal dağılımı (%), 2024

2024 yılı toplam ihracatında; mikro ölçekli girişimlerin payı %2,4 iken, küçük ölçekli girişimlerin payı %10,7, orta ölçekli girişimlerin payı ise %16,5 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise %70,4 olarak gerçekleşti. KOBİ’lerin ihracatının %59,4’ü ticaret sektöründe gerçekleşirken, %34,3’ü ise imalat sanayi sektöründe gerçekleştirildi.

KOBİ’lerin ithalattaki payı %15,9 oldu

2024 yılı toplam ithalatında; mikro ölçekli girişimlerin payı %0,9, küçük ölçekli girişimlerin payı %5,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise %9,8 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise %84,1 olarak gerçekleşti.

KOBİ’lerin ithalatının %65,6’sı ticaret sektöründe gerçekleşirken, %25,8’i ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.

KOBİ’lerin ihracat ve ithalat değerleri (Milyar ABD $), 2015-2024

KOBİ’lerin 2015 yılında 49 milyar dolar olan ihracat değeri 2024 yılında 76 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2015 yılında 36 milyar dolar olan değer, 2024 yılında 51 milyar dolara yükseldi.  

KOBİ’lerin toplam ihracatının %48,0’ı Avrupa ülkelerine yapıldı

KOBİ’ler tarafından 2024 yılında yapılan ihracatın %48,0’ı Avrupa ülkelerine, %34,3’ü Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ’ler ithalatının %48,1’ini Avrupa ülkelerinden, %42,9’unu ise Asya ülkelerinden yaptı.

KOBİ’lerin ihracat ve ithalat değerlerinin ülke gruplarına göre dağılımı (Milyon ABD $), 2024

KOBİ’lerin ihracatının %91,1’ini imalat sanayi ürünleri oluşturdu

KOBİ’lerin 2024 yılı ihracatında başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı %12,6, giyim eşyası sektörünün payı %10,8 olurken tekstil ürünlerinin payı %7,5 oldu. KOBİ’lerin 2024 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, %16,0 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar, %14,9 ile ana metaller, %12,5 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler oldu.

KOBİ’ler Ar-Ge harcamalarının %28,8’ini gerçekleştirdi

Mali ve mali olmayan şirketlerin 2024 yılına ilişkin toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 119 milyar 151 milyon TL’sini KOBİ’ler gerçekleştirmiştir. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının  %28,8’ini oluşturmaktadır. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 203 bin 518 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin %43,7’si KOBİ’lerde istihdam edilmiştir. 

KOBİ’lerin 615 patenti tescil edildi

Büyüklük gruplarına göre patent başvuru ve tescil sayılarının dağılımı, 2024

2024 yılında KOBİ’lerin toplam patent başvuru sayısı bin 417 olurken, aynı yıl 615 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise patent başvurusunda 494 patent başvurusu ile küçük ölçekli girişimler ilk sırada yer alırken patent tescilinde 237 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer almıştır.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı