Ankara’da yıllarca sır gibi saklanan Amerikan okulu, yeni bir kitapla deşifre oluyor. Kitap, okulun Soğuk Savaş dönemindeki rolünü ve Türkiye üzerindeki etkilerini belgelerle ortaya koyuyor.

Beyaz Chevrolet’den Soğuk Savaş’a: Ankara’daki Gizli ABD Okulu Aralanıyor

Ankara’nın Balgat semtinde, 1950’li yılların ortasında kapılarını açan ve uzun yıllar faaliyet gösterdikten sonra 1985’te kapanan bir okul… Sıradan bir okul gibi görünse de, ardında Soğuk Savaş döneminin sırlarını, Türkiye-ABD ilişkilerinin bilinmeyenlerini saklıyor. İşte bu gizemli okul, gazeteci Ahmet Köprülü’nün kaleminden çıkan “Trojans / Ankara’da ABD Ajan Okulu” adlı kitapla gün yüzüne çıkıyor.

“Trojans Yılı”ndan Darbelere Uzanan Bir Tarih

Hayat Yayınları’nın “Deşifre X Kitaplar” serisinden çıkan “Trojans”, adeta bir araştırmacı gazetecilik örneği. Yazar Ahmet Köprülü, binlerce sayfa belge, fotoğraf, isim ve tanıklığı inceleyerek, okulun perde arkasını aydınlatmaya çalışmış. Kitabın editörlüğünü ise deneyimli gazeteci Kamuran Akkuş üstlenmiş.

Köprülü’nün aktardığına göre, ABD Hava Kuvvetleri Mensupları Aile Bireyleri Okulu (AHS), TUSLOG DET-30 üssünde, Amerikan Askerî Yardım Heyeti (JAMMAT/JUSMMAT) desteğiyle kurulmuş. Okul, 1957-1958 dönemini “Trojans yılı” ilan ederek öğrencilerini “Truva atları” olarak adlandırmış. Bu isim, okulun Soğuk Savaş yıllarında Türkiye’de derin etkiler yaratan, CENTO ve TUSLOG bağlantılarıyla ABD’nin Türkiye ve çevresindeki politik operasyonlarını yönettiği bir merkez haline geldiğinin de işareti adeta.

Kitapta, “Küçük Amerika” hedefi doğrultusunda yürütülen ideolojik kampanyaların Ankara’dan başlayarak Anadolu’ya nasıl yayıldığı belgelerle gözler önüne seriliyor. AHS’nin yönetiminde yer alan Mason, Metodist ve “İlluminati” bağlantılı isimler, CIA ajanları, darbelerde rol oynayan ve Almanya’yı bombalayan generallerin portreleri; belge, arşiv materyali ve tanıklıklarla okuyucuya sunuluyor. Bu isimlerin kimler olduğu, hangi bağlantıları olduğu, Türkiye’deki hangi olaylarda rol oynadığı gibi soruların cevapları, kitabın sayfalarında saklı.

Bush’un Bilinmeyen Türkiye Ziyareti ve Aşk Acısıyla Gelen CIA Ajanı

Kitapta yer alan en çarpıcı detaylardan biri, eski ABD Başkanı George W. Bush’un Türkiye’ye daha önce yaptığı bir ziyaretle ilgili. 2004’te NATO Zirvesi için İstanbul’a gelen Bush, bu ziyaretinin “ilk Türkiye ziyareti” olduğu izlenimini vermişti. Ancak “Trojans”ta yer alan belgeler ve fotoğraflar, Bush’un aslında 1978’de, henüz bir yıllık eşi Laura ile birlikte Türkiye’ye geldiğini ortaya koyuyor. Peki, Bush o dönemde Ankara’da ne yapıyordu? Bu soru, kitabı okuyanların zihninde canlanacak ilk sorulardan biri.

Kitapta ayrıca, Türkiye’ye aşk acısıyla gelen JAMMAT görevlisi Elisabeth McNeill’in CIA için çalıştığına dair bulgulara da yer veriliyor. McNeill’in bu doğrultuda gerçekleştirdiği büyük bir operasyonun detayları da kitapta ayrıntılı bir şekilde aktarılıyor. Bu operasyonun ne olduğu, hangi amaçla yapıldığı ve sonuçlarının neler olduğu, okuyucunun merakını cezbedecek detaylar arasında.

Bir Türk Albay ve Abdullah Öcalan Bağlantısı

Amerikan okulunun yönetim kadrosundaki en dikkat çekici isimlerden biri ise Albay Kamil Homriş. Türk albay, AHS’den ayrıldıktan sonra Ankara’daki Tapu ve Kadastro Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yapmaya başlamış. İşte bu lisede, dikkat çeken bir öğrenci daha varmış: Abdullah Öcalan. Bu tesadüf mü, yoksa daha derin bir anlamı mı var? Kitap, bu sorunun cevabını arayan okuyuculara ipuçları sunuyor.

Bir Klasik Chevrolet ile Başlayan Araştırma

Kitabın yazarı Ahmet Köprülü, araştırmanın nasıl başladığını anlatırken ilginç bir detay veriyor: “Araştırmanın kıvılcımı, 2006 yılında Tandoğan’daki bir galeride gördüğüm 1952 model klasik bir Chevrolet ile ateşlendi. Araç dosyasındaki evraklardan yola çıkarak ilk sahibi olan Amerikalıya ulaşmaya çalıştım. Bu süreçte karşıma Amerikan okulu ve JUSMMAT ile ilgili sırlar çıktı. O noktada şu soruyu sormaya başladım: ‘Bu araç yalnızca bir otomobil mi, yoksa daha fazlası mı?’” Bu soru, Köprülü’yü uzun soluklu bir araştırma yolculuğuna çıkarmış ve “Trojans” kitabı ortaya çıkmış.

Cevap Bekleyen Sorular

“Trojans”, Türk-Amerikan ilişkilerinin bilinmeyen yönlerine ışık tutarken, okuyucunun zihninde birçok soru işareti bırakıyor. Kitapta cevap aranan sorulardan bazıları şöyle: Antikomünizm operasyonlarının zirvede olduğu yıllarda AHS’nin duvarına Lenin’in fotoğrafı nasıl asıldı? Irak’ta General Kasım’ı deviren İngiliz Büyükelçisi’nin AHS’de ne işi vardı? Hangi yönetici, oynanmış bir fotoğrafla “Kaşımın üstünde gözüm var” mesajını niye verdi? AHS öğrencileri, Anadolu’da din ve mezhep haritası çıkaran Barış Gönüllüleri’ne nasıl destek verdi? İnönü’nün damadı Metin Toker okula neden geldi? BOP ne zaman başladı ve AHS ile nasıl bir bağlantısı vardı?

“Bozkurtlar” da Unutulmadı

Hayat Yayınları’nın aynı serisinden çıkan bir diğer kitap ise “Bozkurt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye”. Ahmet Dinç imzalı bu eser, Ülkücü Hareket’e gönül vermiş Kürt ve Zaza kökenli bireylerin hikâyelerini gün yüzüne çıkarıyor. Kitap, PKK’nın fesih kongresine hazırlandığı ve bölücü terörün sona erdirilmesi yönünde adımlar atıldığı bir dönemde yayımlanmasıyla da dikkat çekiyor.

Gazeteci Kamuran Akkuş’un editörlüğünü yaptığı “Bozkurt”, Alparslan Türkeş önderliğindeki MHP’nin ve Ülkücü Hareket’in, Devlet Bahçeli ve Muhsin Yazıcıoğlu gibi liderlerin etrafında şekillenen Kürt ve Zaza kökenli kadrolarını mercek altına alıyor. Kitapta, bu isimlerin hikâyeleri, 50’nin üzerinde Ülkücü ile yapılan görüşmeler ve arşiv taramalarıyla detaylı bir şekilde anlatılıyor.

Tarihin Tozlu Raflarından Gün Yüzüne Çıkanlar

Sonuç olarak, “Trojans” ve “Bozkurt” adlı kitaplar, Türkiye’nin yakın tarihine farklı açılardan ışık tutan, okuyucuyu düşünmeye sevk eden eserler. Her iki kitap da, tarihin tozlu raflarında saklı kalmış gerçekleri gün yüzüne çıkararak, okuyuculara farklı bir bakış açısı sunuyor.