Ermenistan, Ukrayna’da savaşmak istemeyen bir Rus askerini Rusya’ya iade etmeyi reddetti. Bu karar, iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir gerginlik yaratırken, benzer durumdaki diğer askerler için emsal teşkil edip etmeyeceği merak konusu.
Erivan’dan gelen haberler, Moskova’da soğuk duş etkisi yarattı. Ermenistan, Ukrayna’da savaşmak istemediği gerekçesiyle ülkesine sığınan bir Rus askerini Rus yetkililere teslim etmeyi reddetti. Bu karar, Rusya ile Ermenistan arasındaki zaten hassas olan ilişkilerde yeni bir krize yol açabilecek potansiyele sahip.
Olayın kahramanı olan Rus askeri, kimliği henüz tam olarak açıklanmayan genç bir er. İddialara göre, Ukrayna cephesinde görevlendirildikten kısa bir süre sonra birliğinden ayrılarak Ermenistan’a kaçtı. Rus yetkililer, askerin “firar” suçundan yargılanmak üzere iadesini talep etti. Ancak Ermenistan hükümeti, bu talebi reddetti. Gerekçe olarak ise askerin, Ukrayna’daki savaşa katılmak istemediğini ve vicdani ret hakkını kullandığını gösterdi.
Bu durum, uluslararası hukuk açısından da tartışmalı bir zemine oturuyor. Bir yandan, devletlerin askerlerini yargılama hakkı bulunuyor. Diğer yandan, vicdani ret hakkı da birçok uluslararası sözleşmeyle güvence altına alınmış durumda. Ermenistan’ın bu kararı, vicdani ret hakkının askeri yükümlülükten daha öncelikli olduğu yönünde bir yorum olarak değerlendirilebilir.
Ermenistan’ın bu kararı, Rusya’da büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Ermenistan’ın bu adımı, müttefiklik ruhuna ve iki ülke arasındaki dostane ilişkilere sığmamaktadır” ifadeleri kullanıldı. Açıklamada ayrıca, Ermenistan’ın bu kararıyla, Rusya’da benzer durumda olan diğer askerleri de cesaretlendirebileceği ve bunun da Rus ordusunun disiplinini zayıflatabileceği endişesi dile getirildi.
Rusya Devlet Duması’ndan bazı milletvekilleri ise daha sert tepkiler gösterdi. Bir milletvekili, “Ermenistan, Rusya’nın sırtından bıçaklamaktadır” derken, bir diğeri ise Ermenistan’a yönelik ekonomik yaptırımların gündeme gelebileceğini ima etti.
Ermenistan hükümeti ise Rusya’dan gelen tepkilere karşılık olarak, insan haklarının her şeyin önünde olduğunu vurguladı. Ermenistan Adalet Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Ermenistan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne imza atmış bir ülkedir. Bu sözleşme, her bireyin vicdani ret hakkını güvence altına almaktadır. Biz, bu hakkı korumakla yükümlüyüz” denildi.
Açıklamada ayrıca, Ermenistan’ın Rusya ile olan ilişkilerine büyük önem verdiği ancak bu durumun, insan hakları konusundaki ilkelerinden ödün vereceği anlamına gelmediği belirtildi.
Ermenistan’ın bu kararı, Kafkasya bölgesindeki güç dengeleri açısından önemli sonuçlar doğurabilecek potansiyele sahip. Rusya ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin zaten gergin olduğu bir dönemde alınan bu karar, iki ülke arasındaki güvenin daha da azalmasına neden olabilir. Özellikle Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle Rusya’ya bağımlı olan Ermenistan için bu durum, riskli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Öte yandan, Ermenistan’ın bu kararı, Rusya’da Ukrayna’daki savaşa katılmak istemeyen ve ülkeden kaçmayı düşünen diğer askerler için de bir umut ışığı olabilir. Benzer durumda olan askerlerin, Ermenistan’a sığınma talebinde bulunması durumunda, Erivan’ın nasıl bir tutum sergileyeceği ise merak konusu.
Erivan sokaklarında konuştuğumuz vatandaşlar ise bu konuda ikiye bölünmüş durumda. Bazı vatandaşlar, hükümetin kararını desteklerken, insan haklarının her şeyin önünde olduğunu savunuyor. “Biz, küçük bir ülkeyiz. Büyük güçlerin baskısına boyun eğmemeliyiz. İnsan hakları konusunda ilkeli durmalıyız” diyenler çoğunlukta.
Ancak, bazı vatandaşlar ise hükümetin kararından endişe duyuyor. “Rusya ile aramızın bozulması, bizim için felaket olur. Biz, Rusya’ya çok bağımlıyız. Ekonomimiz çöker, güvenliğimiz tehlikeye girer” şeklinde düşünenlerin sayısı da az değil.
Ermenistan’ın bu restine Rusya’nın nasıl bir karşılık vereceği, önümüzdeki günlerde netleşecek. Rusya’nın, Ermenistan’a yönelik ekonomik veya siyasi baskı uygulaması, bölgedeki dengeleri değiştirebilir. Ancak, Rusya’nın bu tür bir adım atması durumunda, Batı ülkelerinin de Ermenistan’a destek vermesi bekleniyor. Bu durum, Kafkasya’da yeni bir jeopolitik çekişme alanı yaratabilir.
Sonuç olarak, Ermenistan’ın bu kararı, sadece iki ülke arasındaki ilişkileri değil, tüm bölgeyi etkileyebilecek önemli bir gelişme olarak kayıtlara geçti.